Stowarzyszenie Miłośników Kanału Elbląskiego

Kanał Ducki - już oficjalnie

Kanał ma długość 900 metrów. Łączy jezioro Ruda Woda  z jeziorem Bartężek. Na całym odcinku kanał prowadzi przez teren leśny, a wysoko wznoszące się brzegi pogłębiają niesamowite wrażenie płynięcia w "zielonym tunelu". Z tego powodu nazywany był również Laubenkanal [z roślinnym dachem, jak w altance]. Ostatnio zgodnie z nomenklaturą RZGW Gdańsk, używano nazwy Kanał Bartnicki choć była to jedna z wielu używanych nazw.


 

Długotrwałe starania pozwoliły na uregulowanie tej kwestii i z dniem 1 stycznia 2019 r. powrót do nazwy tradycyjnej - Kanał Ducki.


Po zasięgnięciu opinii przez Burmistrza Morąga w dniu 12 stycznia 2018 r. u Starosty Ostródzkiego Rada Miejska w Morągu w dniu 22 lutego 2018 r. podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o ustalenie urzędowej nazwy obiektu fizjograficznego – Kanał Ducki. Tak Burmistrz i radni uzasadniali swój wniosek:

Przedmiotowy obiekt fizjograficzny to kanał o długości ok. 890 m., łączący jezioro Bartężek z jeziorem Ruda Woda. Kanał przynależy do systemu wodnego Kanału Elbląskiego, podobnie jak Kanał Dobrzycki w gminie Zalewo, którego urzędową nazwę ustalił Minister Administracji i Cyfryzacji rozporządzeniem z dnia 13 grudnia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1629). Kanał (Ducki) zlokalizowany jest na nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym gruntów jako działka 273/2, obręb Wenecja, gmina Morąg w Powiecie Ostródzkim. Kanał nie został dotychczas urzędowo nazwany, ani zgodnie z wcześniej obowiązującym rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustaleniu nazw miejscowości i o numeracji nieruchomości (Dz. U. z 1934 r. Nr 94, poz. 850, z późn. zm.), ani zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 166, poz. 1612, z późn. zm.).
Kanał przekopano w początkowym okresie budowy Kanału Oberlandzkiego (Elbląskiego), w drugiej połowie lat 40. XIX wieku. Współrzędne geograficzne punktu początkowego kanału (styk z jeziorem Bartężek) to: 53º 50’ 46’’ szerokości północnej N i 19º 49’ 28’’ długości wschodniej E, natomiast współrzędne geograficzne punktu końcowego kanału (recypient, styk z jeziorem Ruda Woda) to: 53º 50’ 52’’ N i 19º 48’ 51’’ E.
Według chronologicznie pierwszego opracowania (mapa pochodząca z listopada 1860 roku) inżyniera Schmida (Der Elbing-oberländische Canal [w:] „Zeitschrift für Bauwesen”, Berlin 1861., s. 149-156), ta droga wodna nosiła nazwę Dutz Kanal, czyli w transkrypcji na język polski Kanał Ducki. Takiej nazwy używał twórca tego kanału, Georg Jacob Steenke, m.in. na wykonanej przez siebie „Mapie Kanału Elbląsko-Oberlandzkiego...”, wydanej w Królewcu w 1862 roku. Według Gustawa Leydinga (Słownik nazw miejscowych Okręgu Mazurskiego. Cz. II Nazwy fizjograficzne (zlokalizowane). PTPN, Poznań 1959, s. 136) nazwa niemiecka to Dutzkanal,  nazwą polską (mazurską) jest Kanał Duc, a tak nazwana droga wodna łączy jez. Bartężek z jez. Rudą Wodą. Współcześnie używana jest również potocznie nazwa Kanał Bartnicki. Jest ona konsekwencją błędnie użytej nazwy jeziora Bartężek – tak brzmi bowiem oficjalna nazwa jeziora, nadana zgodnie z zarządzeniem Ministra Administracji Publicznej z dnia 4 kwietnia 1950 r. (Monitor Polski z 1950 r. Nr 52, poz. 588), czyli w konsekwencji pochodzi od formalnie nie istniejącego Jeziora Bartnickiego!
Nazwa ta pojawiła się między innymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 1998 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych (Dziennik Ustaw z 1998 r. Nr 162, poz. 1127), co zostało z kolei jednokrotnie powtórzone w „Hydronimach” (Nazewnictwo Geograficzne Polski Tom I. Hydronimy Część I. Wody płynące, źródła, wodospady. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2006, s. 5). Kanał Ducki (błędnie Bartnicki) to jeden z najbardziej uroczych szlaków wodnych Mazur Zachodnich, praktycznie na całej długości wiodący mieszanym, przeważnie bukowym lasem. Szczególnie urzekający jest późną wiosną i latem, kiedy korony drzew łączą się ponad wodą, dając wrażenie płynięcia zielonym tunelem. Według przedwojennych przekazów, uroda Kanału zrodziła legendę źródła jego nazwy, tj. Kanał Ducki bądź Kanał Duc (niem. Dutzkanal albo Duzkanal). Jezioro Ruda Woda (niem. Röthloff See) zwane też bywało Jeziorem Duckim, a więc w konsekwencji Kanał był nazywany Duckim. W języku niemieckim słowo „duzen” oznacza „ty”, w rozumieniu bezpośredniości, przechodzenia i mówienia sobie na „ty”. W przypadku łatwości nawiązywania kontaktów męsko-damskich, miała to ponoć sprawiać wyjątkowa
romantyczność tego szlaku wodnego…
Ustalenie urzędowej nazwy obiektu fizjograficznego – Kanał Ducki, byłoby usankcjonowaniem starej, pierwotnej nazwy tego szlaku wodnego, która liczy sobie co najmniej 160 lat i funkcjonowała w świadomości nie tylko ludności niemieckiej, ale okolicznych Mazurów (wedle „Słownika” Gustawa Leydinga), a także oznaczać będzie skorygowanie niewłaściwie używanej nazwy potocznej. Istniejąca legenda, w powiązaniu z nową, urzędową nazwą, może przyczyniać się do rozwoju ruchu turystycznego i turystyki wodnej.
Ustalenie urzędowej nazwy obiektu fizjograficznego – Kanał Ducki – nie powinno skutkować kosztami finansowymi.

T r o c h ę     h i s t o r i i

Nie ma wątpliwości, że w czasach "przedwojennych" kanał Ducki był Dutz'ki. Nazwa ta pojawia się w urzędowym wykazie dróg wodnych i na różnych mapach.


 

Później nazwy polonizowano lecz w tym miejscu popełniono opisane w uzasadnieniu do uchwały błędy, powielane dalej przez kolejne akty prawne i instytucje. W oficjalnej nomenklaturze RZGW Gdańsk mamy oczywiście Kanał Bartnicki nie tylko w dokumentach wewnętrznych.

 

A teraz, kiedy wróciła tradycyjna nazwa Kanału Duckiego zadbajmy aby wróciła dawna świetność tego uroczego zakątka, leżącego nieco na uboczu. Zachęcam do poznania tego szlaku kajakiem lub kanu aby móc dosłownie dotknąć np. wydry jak Gerhard Templin [pierwsza rycina].

 

 

 

C Z Ł O N K O W I E     W S P I E R A J Ą C Y

  ideal-service-g